En daar was dan eindelijk het langverwachte nieuwe deel binnen de succesvolle reeks “Advies Commissie Parameters”. Nummer vier alweer1. Niet toevallig uitgebracht in de maand van het spannende boek, natuurlijk. En zeker niet toevallig zo dicht op de zomervakantie. De actuariële thriller kan nog mooi mee in de koffer (of op de e-reader).
Het nieuwste deel uit de serie is een sober vormgegeven, maar kloek boekwerk van 80 pagina’s. Ditmaal van de hand van Jeroen Dijsselbloem. Bijzonder is ook dat in dit deel voor het eerst de belangrijkste karakters samen optrekken. De parameters (als nadrukkelijke naamgevers van de reeks), de UFR-methodiek én de scenarioset. Het gerucht gaat dan ook dat dit wel eens het laatste deel uit de reeks zou kunnen zijn. Maar voldoet deel vier aan de minimumverwachtingen? Hieronder een recensie, inclusief vijf spoilers.
01
Allereerst is het goed om even stil te staan bij de toon van het vierde deel. Waar vorige delen in de reeks zich kenmerkten door een positieve, haast euforische sfeer is dit in de nieuwste episode volledig omgeslagen. Dystopisch bijna. Ook de vrouwelijke hoofdrolspeler, de UFR-methodiek, ontkomt hier niet aan. Zo stabiel als ze was in eerdere delen, zo snel slaat haar stemming om naarmate het nieuwe verhaal vordert. Meer en meer laat ze zich door haar omgeving beïnvloeden en lijkt ze zelfs een bipolaire stoornis te ontwikkelen. Uiteindelijk is ze bijna zo wispelturig als de marktrente, met alle gevolgen van dien.
Een leesclub in Den Haag heeft met ongeloof gereageerd op deze karakterontwikkeling. Door een ongelukkig toeval werd één dag voor “Advies Commissie Parameters” namelijk het zoveelste deel uit de fantasyreeks “Het Pensioenakkoord” van dezelfde uitgever gepubliceerd. En daarin was nu juist een heldenrol weggelegd voor de UFR-methodiek. Maar goed, het blijft fictie natuurlijk.
02
De publiekslievelingen van het eerste uur, de maximale rendementen, laten zich ineens ook van een andere kant zien in deel vier. Direct vanaf het begin is van hun zo optimistische natuur weinig meer over. Schijnbaar teleurgesteld in wat ze bereikt hebben in het verleden en daardoor wat somber over de toekomst, blijkt hun herstelkracht aanzienlijk afgenomen. En ook de huiveringwekkende premieverhogingen die tegen het einde op het toneel verschijnen, weten ze niet te voorkomen.
Het komt de spanning binnen de roman wel ten goede. Eerder dan verwacht komen pensioenfondsen in de problemen en wordt de lezer geconfronteerd met de suspense van naderend onheil.
03
De verhaallijnen in Dijsselbloems debuut binnen de reeks bieden een indrukwekkende gelaagdheid, maar lopen wel wat verwarrend door elkaar. Zo ontvouwen de bipolaire problemen van de UFR-methodiek zich langzamer dan de toenemende twijfels van de parameters. Ze komen daardoor niet samen tot een climax. De parameters verliezen, zoals hiervoor beschreven, al direct in het begin hun superherstelkracht. Het is dan pas 2020. Een jaar later komen de dekkingsgraden vervolgens volledig in de greep van de UFR-methodiek nieuwe stijl. De premies, en die zijn als altijd heel belangrijk voor de opbouw van de plot, komen geleidelijk aan zelfs onder invloed van beide karakterontwikkelingen te staan.
04
Op de introductie van de scenarioset in het vorige deel uit 2014 werd nogal gemengd gereageerd. Een klein deel van het publiek was buitengewoon enthousiast, maar zo’n 5% ook extreem negatief over deze toevoeging. De uitgever dankte er wel veel aandacht in de media aan. De belangrijkste kritiek van individuele lezers was dat de verhaallijnen langdradig en onbegrijpelijk waren en er bovendien een overvloed was aan alternative endings van het verhaal. Het bleken er 2.000 te zijn.
In deel vier blijkt de schrijver ongevoelig te zijn voor of niet op de hoogte van deze bezwaren. De set aan mogelijke scenario’s is namelijk maar liefst vijf keer zo groot geworden. Wel zouden de scenario’s aanzienlijk realistischer zijn. Deze trendbreuk kon wel eens problematisch zijn voor de populariteit van de onlangs met veel tromgeroffel uitgebrachte spin-off, “De Uniforme Rekenmethodiek”. Die is volledig gebaseerd op de nu al gedateerd aandoende scenario’s uit deel drie. Wie gaat die nog lezen?
05
Deel vier van de successerie “Advies Commissie Parameters” stelt de lezer voor essentiële vragen. Hoeveel risico ben je bereid te nemen als je weet wat de toekomst in petto kan hebben? En tegen welke prijs? De roman houdt ons ook een spiegel voor die alle vertrouwde uitgangspunten nadrukkelijk ter discussie stelt. Kortom, een verontrustend boek dat nog lang in je hoofd blijft zitten.
Drie sterren.
“Advies Commissie Parameters” is verkrijgbaar in de betere boekhandel.
1Onder liefhebbers van de serie bestaat er controverse over het in 2013 verschenen “Advies Commissie UFR”, dat qua publicatiedatum niet in de reeks zou passen. Ook worden er kanttekeningen geplaatst bij de invloed die de UFR-methodiek (geïntroduceerd in dit tweede deel) heeft op de geloofwaardigheid van de verhaallijn.
